HIS&LIS : ถ้าอยากมองเห็นป่าทั้งป่า อย่ามองผ่านแมกไม้ ตอนที่ 1

ผมเข้าไปในห้องแล็บนับครั้งได้ ถ้าไม่ใช่เพราะคอมพิวเตอร์มีปัญหา หรือต้องการคุยกับหัวหน้างานก็คงไม่อยากเข้าไปรบกวนเวลาทำงานชาวบ้านชาวช่องเขา เพราะเจ้าหน้าที่แต่ละคนก็ก้มหน้าก้มตา ง่วนอยู่กับการตรวจสอบและรายงานผลตรวจทางห้องปฏิบัติการ อีกอย่างความรู้เกี่ยวกับระบบงานของงานชันสูตรของผมมีมากกว่า"ขน" ของหางอึ่งนิดหน่อย..

ย้อนรอย..LIS

ถ้าถามว่ามีแอดมินประจำโรงพยาบาลซักกี่คนที่เข้าใจ กติกามารยาทสากลของ HIS และ LIS ที่เกี่ยวกับการเชื่อมโยงข้อมูลกัน ตอบอย่างไม่อายว่าผมคนหนึ่งละครับที่มายมาวว..เอ๊ยไม่รู้เรื่องจริงๆ แม้กระทั่งตัวเต็มของ HIS LIS ก็เพิ่งมาสวัสดีทักทาย ทำความรู้จักกันเมื่อไม่นานมานี้เอง 

เรื่องของเรื่องมันมีอยู่ว่าหลังจากที่ใช้งาน HOSxP มาตั้งแต่ปี 2548 ตอนนั้นระบบห้องแล็บของโรงพยาบาลยังอยู่ในช่วงการพัฒนาคอมพิวเตอร์ก็มี 2-3 เครื่อง และเครื่องไม้เครื่องมือในการตรวจก็มีไม่กี่อย่าง การรายงานผลให้แพทย์อ่านในยุคนั้นจึงเป็นการพิมพ์กระดาษแนบไปกับ OPD Card ซึ่งนั่นหมายความว่าเจ้าหน้าที่จะต้องคัดลอกผลที่ได้จากการตรวจหรือจากเครื่องที่ตรวจ คีย์ซ้ำลงใน HOSxP อีกที

วันเวลาผ่านไปวันแล้ววันเล่า การทำงานของห้องแล็บก็พัฒนาตามวัยมีการเพิ่มเครื่องมือจำพวก LAB Automate เข้ามามากขึ้น ซึ่งเป็นเครื่องมือที่ได้รับการสนับสนุนจากบริษัทน้ำยาที่โรงพยาบาลเป็นลูกค้าประจำ ข้อตกลงในเรื่องการจัดซื้อน้ำยาพวกนี้ผมเองก็ไม่เคยรู้หรอกครับว่าเขาคุยอะไรกันอย่างไรบ้าง รู้แต่ว่าวันนี้ดีคืนดีเจ้าหน้าที่ห้องแล็บเขาก็มาตามให้ช่วยติดตั้งระบบกับพนักงานบริษัทที่จะเชื่อมข้อมูลผลการตรวจจากเครื่อง LAB Automate ให้เชื่อมกับโปรแกรม HOSxP 

นั่นหมายความว่า เมื่อมีการสั่่ง LAB จากโปรแกรม HOSxP แล้ว  LIS ที่ติดตั้งไว้ ก็จะมีการออก Lab no พิมพ์ Bar code ติด specimen และเอาไปใส่ในเครื่อง Lab Automate  ซึ่งเครื่องก็จะทำการตรวจวิเคราะห์ พอได้ผลออกมาก็จะส่งผล Lab ไปให้ LIS และ LIS ก็จะส่งข้อมูลกลับไปบันทึกใน HOSxP อีกครั้ง

ประโยชน์ชัดๆ คือ ลดภาระงาน และลด error จากการคัดลอกผลของเจ้าหน้าที่ห้องแล็บ ลดกระดาษ ลดโลกร้อน ฯลฯ  ชีวิตช่วงนั้นผมว่ามันก็ดูดีไม่น้อย.. และเท่าที่ได้เข้าไปเกี่ยวข้องเฉพาะตอนที่เขาแจ้งปัญหาว่ารายงานของห้องแล็บในโปรแกรม HOSxP มีปัญหา แต่ก็ยังไม่มีอุบัติการณ์แจ้งมาว่าผลแล็บมี error เลยสักครา ต่างคนก็ต่างทำหน้าที่กันไป และก็ใช้ HOSxP มาจากอย่างหนุกหนาน จนกระทั่งมาถึงปลายปี 2555

..............................................................................................................................................................

LIS (Lab information system)

ก่อนที่จะไปกันต่อ ผมว่าเรามาทำความรู้จักกับเจ้า LISกันอีกสักหน่อยดีกว่า ข้อมูลที่มากกว่าขนหาง อื่งนิดหน่อยของผม ก็คือ...LIS นี่มันเป็น Software ครับ และบริษัทที่ทำธุรกิจเกี่ยวกับ LIS จึงเป็นบริษัท ที่พัฒนา software สำหรับเชื่อมต่อระบบจากเครื่อง Lab automate ทั้งหลายกับ HIS นั่นเอง

ว่ากันว่า แต่เดิมระบบ LIS มีใช้กันในเฉพาะโรงพยาบาลขนาดใหญ่ ที่มีปริมาณการทำ Lab จำนวนมาก และส่วนใหญ่เนื่องจากเป็นของต่างประเทศ ราคาก็แพงมากเช่นเดียวกัน ทำให้โรงพยาบาลชุมชน มีโอกาสได้ใช้ระบบนี้น้อยมาก เว้นแต่ว่า ผอ.ใจป้ำ เห็นความสำคัญและเงินถึง จึงอนุมัติให้ใช้

ด้วยความที่ LIS เป็น software เชิงพาณิชย์ ที่มีราคาแพงเกินเอื้อม ประกอบกับกระแสของ HIS  ที่ฟรีและดี อย่าง HOSxP ที่มาแรงแซงทั้งทางโค้งและทางตรง ที่เปิดให้ผู้ที่สนในศึกษาเข้าใจ เข้าถึงฐานข้อมูลได้ ทำให้มีผู้พัฒนา LIS ที่เชื่อมต่อกับ HOSxP ได้และมีค่าบริการในราคาที่ถูกกว่ามาก

  การเชื่อมต่อ LIS และรายงานผลแล็บอัตโนมัติสำหรับ HIS 

Flow การทำงานก่อนเชื่อมต่อ

Flow การทำงานหลังก่อนเชื่อมต่อ

 

ที่มา http://magentothai.wordpress.com

กฏ กติกา มารยาทสากลระหว่าง HIS และ LIS

อาจารย์ชัยพรได้เคยเขียนอธิบายไว้ในบอร์ดของ HOSxP ว่า " ที่ผ่านมาในระบบ HIS และ LIS ไม่ว่าจะเป็นระบบไหน หากมีการเชื่อมต่อระบบกันจะมีการคิดค่าใช้จ่ายระหว่างกันอยู่แล้วครับ เพราะต้องมานั่งพัฒนา Tools และตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูล รวมถึงการนำไปใช้งานจริง เพราะบริษัทที่พัฒนา HIS ต้องรับผิดชอบกับปัญหาที่เกิดขึ้นกับข้อมูลของตัวเอง จึงไม่มี HIS ตัวไหน อยากให้ LIS เข้ามาเชื่อมต่อกับฐานข้อมูลตรงๆ ต้องผ่านการตรวจสอบก่อนว่าข้อมูลอยู่ในรูปแบบที่ถูกต้องหรือไม่ ดังนั้นบริษัท LIS ส่วนใหญ่จะมีงบประมาณในการพัฒนาระบบเชื่อมต่อส่วนนี้เผื่อเอาไว้แล้ว และตั้งแต่แรกที่ HOSxP เคยเชื่อมต่อกับ LIS เราก็เชื่อมผ่าน Gateway มาตั้งแต่ต้น และมีการคิดค่าพัฒนาในการเชื่อมต่อระบบมาตั้งนานแล้วเหมือนกันครับ 

ปัญหาคือ พอมีบริษัท LIS มากขึ้น มีคนรู้จักโครงสร้างฐานข้อมูลของ HOSxP มากขึ้น ก็ทำให้หลายบริษัท (LIS) ไม่อยากเชื่อมต่อผ่าน Gateway หันไปพัฒนา LIS ของตนเองให้เชื่อมต่อโดยตรงกับฐานข้อมูลของ HOSxP ได้เอง พอเชื่อมต่อได้เองมันก็กลายเป็นการลดต้นทุนของระบบตัวเอง ซึ่งมันก็ดีนะครับ เพราะโรงพยาบาลก็จะได้รับระบบ LIS ที่ราคาถูกลง และผมก็ถือว่าเป็นการช่วยเหลือ รพ. ที่ผ่านมาเราก็เลยไม่บังคับ LIS ต้องเชื่อมต่อ HOSxP ผ่าน Gateway นะครับ.."

บ่ตงครับ ความรู้เรื่องนี้สำหรับผมเป็นข้อมูลใหม่ที่ไม่เคยทราบมาก่อนว่าโดยกติกาสากลในทางธุรกิจเขามีข้อตกลงกันระหว่าง HISและLISเป็นแบบนี้ แต่ถ้าเรามองอย่างเป็นกลางด้วยเหตุและผล ที่ผ่านมาเท่าที่ผมจำความได้ HOSxP เองก็ยังไม่ได้มีการชี้แจงความชัดเจนในเรื่องนี้ หรือแทบจะไม่มีการพูดถึงกันเลยด้วยซ้ำ แม้จะเคยกระทู้หนึ่งในบอร์ดที่ถามขึ้นในวันที่ 21กุมภาพันธ์ 2008 ที่ผู้ตั้งกระทู้ต้องการทราบรายละเอียดเกี่ยบกับการ LIS กับการเชื่อม HOSxP ซึ่งในช่วงนั้นโรงพยาบาลชุมชนบางแห่งก็เพิ่งจะได้ใช้ LIS และมีการแลกเปลี่ยนข้อมูลในเรื่องของค่าใช้จ่าย ซึ่งคุณหมอ Anukul ได้อธิบายค่าใช้จ่ายของ LIS หลักๆ จะประกอบด้วย

1. LIS software (หลักแสน)
2. Interface กับ automate แต่ละเครื่อง 
3. ค่าเชื่อมต่อกับ HIS

ประมาณการคร่าวๆ หากโรงพยาบาลชุมชนที่จะใช้ระบบ LIS ที่มีเครื่อง 2-3 เครื่องค่าใช้จ่ายน่าจะตกประมาณ 120,000 บาท

พี่โก้ Udomchock ได้ให้ข้อมูลเพิ่มเติมว่า

"พอดีวันนี้ (22/2/51) ได้มีโอกาสคุยกับบริษัทที่มาเสนอทำ LIS ให้กับ ร.พ. คือ SYSMEX เสนอราคามาหลายอยู่ครับ
- core โปรแกรม (รวม Oracle) 1 ล้านบาท
- ค่าเชื่อมต่อ (interface) กับเครื่องตรวจ (automate) เครื่องละประมาณ 2-3 แสนบาท
- Hardware ระบบ LIS จัดหาเอง (มีอยู่แล้ว)
รวม ๆ แล้วก็ประมาณ 2 ล้านบาทครับ  
เห็นบอกว่า ร.พ.มหาราชนครศรีธรรมราช และอีก ร.พ. (จำชื่อไม่ได้แล้ว) กำลังจะ Implement ระบบนี้เข้ากับ HOSxP"

คุณหมอ Anukul : ได้ให้คำตอบเพิ่มเติมว่า

"สำหรับรพท. หรือรพศ. !!!
ผมขอแนะนำนะครับ ไม่ใช่นายหน้าของบริษัท LIS  แต่คิดว่า ราคาน่าจะเป็นธรรมหน่อย
ถ้าราคาหลักล้าน ค่าเชื่อมต่อ 2-3 แสน ผมว่ามากเกินไปเยอะครับ
ผมขอให้พวกเราลองเสนอทางผู้บริหารรพ.หรือผู้ดูแลระบบ LAB นะครับ  ลองหาบริษัทอื่นที่ราคาถูกกว่า เช่น แนะนำให้ลองคุยกับ บริษัท RAX ครับ คิดว่า ราคาพอรับได้ครับ  ที่รพ.มะการักษ์ ตัว LIS ที่มาลง ใช้ MS SQL  เชื่อมต่อกับ HOSxP ได้กว่า 90 % เนียนครับ !! การใช้งานไม่ยาก ราคาน่าสน  (รพ.ร้อยเอ็ด,รพ.นครนายก ใช้มาก่อน)

ตัว LIS  แทบจะไม่คิดมูลค่า (บ.แจ้งว่าตั้งราคาประมาณ แสนกว่า) เค้าคิดว่า ส่วนใหญ่จะลงที่ค่าเชื่อมต่อครับ ค่าเชื่อมต่อ แล้วแต่ครับ  สำหรับรพท. เครื่อง CBC คิดประมาณ 100,000 บาท เครื่อง Chem คิดประมาณ 100.000 บาท แต่เครื่อง Bl. gas.,Sero ประมาณ 30,000 บาท เพราะปริมาณใช้ไม่มากนัก

สำหรับ รพท.หรือรพศ. ผมไม่ค่อยห่วง เพราะ ส่วนใหญ่ บริษัทที่ขายน้ำยา จะรับผิดชอบค่าเชื่อมต่อกับ LIS ให้ครับ เพราะเราแจ้งว่า ก็อยากใช้น้ำยายี่ห้อนี้อยู่นะครับ  แต่คุณต้องทำให้เครื่องคุณเข้าระบบให้ได้ด้วย (โดยไม่คิดค่าน้ำยาเพิ่มนะครับ)  ส่วนใหญ่ รพ.เองน่าจะไม่ต้องจ่ายหรือจ่ายเพิ่มไม่มากครับ
ที่กำลังคุยอยู่ตอนนี้ คือ กลุ่มรพช. ซึ่งปริมาณการใช้น้ำยา ไม่มาก บริษัทน้ำยาส่วนใหญ่จึงไม่ค่อย support ค่าเชื่อมต่อให้    ดังนั้น ทางที่เป็นไปได้ ขณะนี้ คือ พยายามหาบริษัท LIS ที่สามารถลดราคาสำหรับ รพช.ให้ได้มากที่สุด
ใครที่รู้จักบริษัท LIS ที่สนใจกลุ่มรพช. ช่วยเสนอเข้ามาก็ดีนะครับ  จะได้คุยกัน หาบริษัทที่สามารถเชื่อมกับ HOSxP ได้ดี และราคาไม่สูงสำหรับรพช.ครับ

การแลกเปลี่ยนข้อมูลในกระทู้นั้น ส่วนใหญ่ยังไปในแนวทางที่ว่าการเชื่อมต่อกับ HIS อย่าง HOSxP คงไม่น่าจะมีปัญหา และน่าจะได้ราคา LIS ที่ถูกลงด้วย เท่าที่ผมติดตามอ่านดูเหมือนกว่าช่วงนั้น LIS แต่ละเจ้าก็กำลังแข่งขันกัน โรงพยาบาลก็ต้องติดต่อกับบริษัท LIS เองไม่ได้เป็นโปรโมชั่นแถมพ่วงกับการขายของบริษัทน้ำยาในปัจจุบัน.."

(ศึกษารายละเอียดเพิ่มเติมได้จากกระทู้นี้ครับ)

กุมภาพันธ์ 22, 2008 http://hosxp.net/index.php?option=com_smf&Itemid=28&topic=4763.0

จากข้อมูลเท่าที่ค้นหามาได้ทำให้เห็นว่า ส่วนใหญ่ก็ยังเข้าใจว่าด้วยความเป็น open source ของ HOSxP เรื่องประเด็นของการเชื่อมระหว่าง HIS และ LIS ก็ไม่น่าจะมีปัญหาอะไร เพราะในยุคนั้นโรงพยาบาลที่ใช้ HOSxP จะมี 2 กลุ่ม คือ กลุ่มที่ขึ้นระบบกับ BMS และกลุ่มที่ขึ้นระบบเอง เพราะในเงื่อนไขของ BMS ถ้าไม่ได้ขึ้นระบบกับทางบริษัท โรงพยาบาลก็ไม่ได้รับประกันคุณภาพในเรื่องของบริการอยู่แล้ว จึงเป็นประเด็นคำถามคือว่า แล้วกติกาสากลของการเชื่อมต่อระหว่าง HIS กับ LIS ต้องมีค่าใช้จ่ายระหว่างกันจะครอบคลุมตรงนี้โรงพยาบาลทั้งหมดหรือเปล่า หรือเฉพาะโรงพยาบาลที่ขึ้นระบบถูกต้องกับ BMS ที่ต้องอนุญาตเข้าตามตรอกออกทางประตูให้ถูกต้อง

เมื่อถึงตรงนี้ ผมสรุปความเข้าใจได้ประมาณนี้

• การเชื่อมต่อผล LAB ของ LIS กับ HIS เป็นการธรรมเนียมกันตามปกติอยู่แล้วที่ LIS ทุกบริษัทจะต้องเสียค่าเชื่อมต่อให้กับ HIS และความจะเชื่อมต่อผ่านตัว LIS Gateway ให้ถูกต้อง ไม่ใช่เชื่อมต่อโดยตรงผ่าน Database
• โรงพยาบาลที่ใช้ HOSxP มี 2 กลุ่ม คือ กลุ่มที่ขึ้นระบบถูกต้องกับ BMS และ กลุ่มที่ขึ้นระบบเอง
• กลุ่มบริษัท LIS  มี 2 กลุ่ม คือ กลุ่มที่เชื่อมต่อผ่าน LIS Gateway และกลุ่มที่เชื่อมตรงผ่าน Database 

เนื่องจากก่อนหน้านี้ทาง BMS ไม่ได้ปิดกั้นการเชื่อมต่อใดๆ จึงทำให้เกิดความเข้าใจ(ไปเอง) ว่าทำได้หรือเปล่าไม่แน่ใจ เพราะก็ไม่มีการพูดเรื่องนี้กันในบอร์ดมากนัก LIS เริ่มกลับมาเป็นประเด็นอีกครั้งเนื่องจาการเปลี่ยนแปลงนโยบาย ที่ต้องการใช้การเชื่อมต่อ LIS กับ HOSxP มีความถูกต้อง ซึ่งมีผลทำให้โปรแกรม HOSxP ล๊อคในส่วนของการนำข้อมูลจาก LIS เข้าไปยัง HIS ซึ่งได้มีการพูดคุยและกำหนดเงื่อนเวลา แต่ดูเหมือนว่าจะไม่ง่าย ทาง BMS แจ้งว่าได้ให้เวลาบริษัท LIS ต่างๆแล้วแต่มีบางบริษัทยังไม่ให้ความร่วมมือ จนกระทั่งนำไปสู่การบล็อค LIS ไม่สามารถเชื่อมข้อมูลต่อกับ HOSxP ได้

แน่นอนว่าคนที่เดือดร้อนและได้รับผลกระทบไปเต็ม คือ โรงพยาบาลทุกแห่งที่ใช้ HOSxP!
แม้จะมีคำยืนยันจาก BMS ว่าจะให้โรงพยาบาลได้รับผลกระทบน้อยที่สุด.. 

เรื่องทั้งหมดน่าจะจบลงด้วยดี แต่ดูเหมือนว่าในทางธุรกิจยังไม่ Win Win ทุกฝ่าย

..............................................................................................................................................................

HOSxP Software Free 

"เราไ่ม่สามารถจะมองเห็นป่าทั้งป่าได้ ถ้าพยายามมองผ่านแมกไม้ในป่า"

"เพราะมีสิ่งนั้น..จึงมีสิ่งนี้เกิดขึ้น" เพื่อให้เข้าใจภาพรวมของสิ่งที่เกิดขึ้น  ผมจะพาทุกท่านขี่ไทมแมทชีนย้อนเวลากลับไปในช่วงเดือนกุมภาพันธ์2008 ซึ่งก่อนหน้านี้ชุมชน HOSxP ที่อบอุ่นและมีความสุขอยู่กับ Software ในอุดมคติด้วยศรัทธาและความเชื่อที่ว่าของฟรีดีๆก็มีในโลก อาจารย์ชัยพรได้โพสต์แจ้งปัญหา เรื่องการแอบอ้างของร้านค้าหรือบริษัทที่ได้อ้างว่าเป็น "ผู้พัฒนา" และได้เสนอขายบริการติดตั้ง HOSxP ให้แก่โรงพยาบาล ทั้งๆที่ HOSxP เป็น Software เสรีสำหรับโรงพยาบาล ที่แต่ละโรงพยาบาลสามารถนำไปใช้งานได้ฟรีโดยไม่ต้องเสียค่าจัดซื้อ Software ยกเว้นค่าฝึกอบรมและขึ้นระบบที่สามารถติดต่อทีมงานบริษัท BMS ซึ่งถือเป็นกระทู้ที่มีการเข้าแสดงความคิดเห็นและมียอดวิว สี่หมื่นกว่าครั้ง และอาจารย์ชัยพร ได้ยืนยันชัดเจนว่า Admin ที่ช่วยโรงพยาบาลอื่นขึ้นระบบไม่เข้าข่ายที่ว่า   แต่ดูเหมือนเรื่องจะไม่จบง่ายเพราะยังมีคนที่ไม่พยายามเข้าใจในสิ่งที่อาจารย์ชัยพรสื่อสาร จนกระทั่งต้องขุดกระทู้นี้ขึ้นมาเตือนกลุ่มบุคคลเหล่านั้นอีกครั้ง

Manoi : การเอา HOSxP ไปใช้ในเชิงการค้า
" ขนาดผมเขียนเอาไว้ที่ตัวติดตั้งแล้ว ว่าห้ามเอาไปใช้เชิงการค้า ก็ยังมีคนกล้าทำอีก  ผมไม่เข้าใจเลยว่าการยอมเสียคุณค่าของความเป็นคน เพื่อแลกกับเงินนี่มันน่าภูมิใจเหรอครับ
ปัญหาตอนนี้ก็คือ  

1. รพ.ติดต่อ BMS  เพื่อให้ไปขึ้นระบบ
2. BMS เสนอราคา
3. รพ. คิดว่ามันแพงไป จึงไปติดต่อทีมใต้ดิน (หรืออาจะมีทีมใต้ดินติดต่อไป รพ.)  ในราคาที่ถูกกว่า และที่สำคัญมันผิดสัญญาอนุญาตครับ
4. รพ.ใช้ระบบไปสักพักก็มีปัญหา ติดต่อ BMS ให้ไปช่วย หรือ ทีมใต้ดินเหล่านี้ไม่มีความรับผิดชอบ โอนปัญหาของ รพ. มาไว้ที่ HOSxP.net

จริงๆ ตอนแรกผมอนุญาติในการไปช่วยขึ้นระบบ ถ้าเป็นแบบไม่มีการคิดค่าตอบแทน เป็นการช่วยเหลือกันอย่างบริสุทธิใจ  สำหรับ รพ.ที่ไม่ค่อยจะมีงบประมาณนี่ ผมยินดีอย่างยิ่งเลยครับ แต่พอมีกรณีเอาไปใช้เชิงการค้า ซึ่งพักหลังๆ นี่ก็เกิดขึ้นเรื่อยๆ ผมก็ชักไม่แน่ใจแล้วว่าผมควรจะจัดการอย่างไรกับทีมใต้ดินที่เอาเปรียบ BMS แบบนี้
ที่ผ่านมาผมพยายามรักษาให้ HOSxP เป็น Software เสรี ใครอยากใช้ก็ Download ไปใช้ ไม่ต้องมีขั้นตอนยุ่งยาก ถ้าทุกคนเคารพกฎที่วางเอาไว้ง่ายๆ HOSxP ก็จะเป็น Software เสรี แบบนี้ต่อไปตามเจตนารมย์ของผม 
แต่สิ่งที่กลุ่มใต้ดินทำกับ HOSxP แบบนี้ ผมขอประนามครับ  และสำหรับทีมใต้ดินโปรดทราบว่า ในระบบสาธารณสุขของประเทศไทย ไม่ได้ใหญ่โตอะไรมากมายครับ ใครไปทำอะไรไว้ที่ใหน ที่ผ่านมาผมทราบเกือบหมด แต่ไม่อยากให้เป็นเรื่องใหญ่โตอะไร ได้แต่ขอร้องว่าอย่าทำ แต่ดูเหมือนว่าจะไม่มีผลอะไร ตอนนี้ยังไม่สายนะครับที่จะหยุด ก่อนที่มันจะสายเกินไปครับ"

ที่มา:  http://hosxp.net/index.php?option=com_smf&Itemid=28&topic=2937.0

Admin หลายท่านได้ร่วมกันแสดงความคิดเห็นและให้กำลังใจกับ อ.ชัยพรอย่างมาก มีข้อเสนอแนะและมาตรการหลายอย่าง ซึ่งในตอนนั้นยอมรับเลยครับว่าอารมณ์รวมของชุมชน HOSxP มาแรงและช่วยกันหามาตรการต่างๆ เพื่อช่วยเหลืออาจารย์ชัยพรและBMS ตามเจตนารมย์ของอาจารย์ที่ต้องการให้ HOSxP เป็น Free software สำหรับโรงพยาบาลเหมือนเดิมและตอนนั้นก็ยังไม่มีสัญญานใดๆว่า HOSxP จะเปลี่ยนไปแต่ยังใด ชุมชน HOSxP ยังคงดำเนินต่อไป จนกระทั่งเดือนมิถุนายน 2551


HOSxP Public License 
Version 1.0, มิถุนายน 2551  (Draft)
Copyright (C)  2008 Bangkok Medical Software Co.Ltd.
อารัมภบท
   ปัจจุบันโปรแกรม HOSxP เป็นโปรแกรมที่ถูกพัฒนาขึ้นเพื่อนำไปใช้ในหน่วยให้บริการสาธารณสุขในระดับต่างๆ  มีความสามารถหลากหลาย จนเป็นที่ยอมรับ และได้มีการนำไปใช้งานอย่างแพร่หลาย อันเนื่องมาจากผู้พัฒนาได้ใช้สัญญาอนุญาตเดิมตาม GNU Public License ซึ่งอนุญาตให้มีการทำซ้ำ เผยแพร่ และดัดแปลงได้โดยอิสระ โดยเป้าหมายจริงๆ แล้วก็คือต้องให้มีการนำไปใช้โดยไม่คิดมูลค่าของตัวโปรแกรมนั้นเอง 

แต่ที่ผ่านมาได้มีกลุ่มบุคคลนำโปรแกรม HOSxP ไปใช้ในเชิงธุรกิจ และผลตอบแทนทางธุรกิจนั้นๆ ไม่ได้มีการส่งต่อไปให้ทางผู้พัฒนาเลยแม้แต่น้อย นอกจากจะเป็นการบั่นทอนกำลังใจในการพัฒนาแล้ว ยังเป็นการทำลายโปรแกรม HOSxP อีกด้วย เนื่องจากในการพัฒนานั้นจำเป็นต้องใช้ทุน และทุนในการพัฒนาปัจจุบันก็ได้มาจาก ค่าบริการในการฝึกอบรม ค่าบริการในการดูแลโปรแกรม HOSxP และการรับประกันการใช้งาน ซึ่งการซื้อบริการต่างๆเหล่านี้ ก็เกิดขึ้นโดยความเต็มใจจากกลุ่มผู้ใช้งาน HOSxP ซึ่งเป็นทางเลือกหนึ่งที่จะทำให้การใช้โปรแกรม HOSxP ได้อย่างมีประสิทธิภาพ  สัญญาอนุญาตฉบับนี้นำสาระสำคัญมาจาก GNU Public License มาทำการดัดแปลงใหม่โดยคงสาระสำคัญเดิมเอาไว้ และเพิ่มเงื่อนไขในการนำไปใช้เชิงการค้าเข้าไปให้ชัดเจน 

ข้อกำหนดและเงื่อนไขในการนำไปใช้ ทำซ้ำ เผยแพร่ ดัดแปลง และการนำไปใช้เชิงการค้า
ถัดจากนี้ไปคำว่า "โปรแกรม HOSxP" หมายถึงโปรแกรมสำหรับใช้งานในสถานบริการทางด้านสาธารณสุขหรืองานในลักษณะดังกล่าว โดยเจ้าของลิขสิทธิคือบริษัทบางกอกเมดิคัลซอฟร์แวร์จำกัด และ "งานที่มีพื้นฐานจากโปรแกรม" หมายถึงโปรแกรมนั้นหรืองานดัดแปลงจากโปรแกรมนั้นตามกฎหมายลิขสิทธิ์: กล่าวคือ งานที่ประกอบด้วยโปรแกรมนั้นไม่ว่าทั้งหมดหรือบางส่วน ไม่ว่าจะคงเดิมหรือมีการดัดแปลงและ/หรือได้รับการแปลเป็นภาษาอื่น. (จากนี้เป็นต้นไป การแปลนับรวมอยู่ในความหมายของคำว่า "การดัดแปลง" โดยไม่มีขอบเขต.) คำว่า "คุณ" หมายถึงแต่ละบุคคลผู้ได้รับอนุญาตให้ใช้สิทธิตามสัญญา.
สัญญานี้ไม่ได้ครอบคลุมไปถึงการกระทำอื่นใดนอกเหนือจากการนำไปใช้ ทำซ้ำ เผยแพร่ ดัดแปลง และการนำไปใช้เชิงการค้า การกระทำอื่นใดนั้นอยู่นอกเหนือขอบเขตของสัญญา. สัญญาไม่ได้ควบคุมการรันใช้งานโปรแกรม และสัญญาจะครอบคลุมถึงผลลัพธ์จากโปรแกรมก็ต่อเมื่อเนื้อหาของผลลัพธ์เป็นองค์ประกอบของงานที่มีพื้นฐานจากโปรแกรม (โดยไม่ขึ้นอยู่กับการที่ผลลัพท์นั้นได้ผ่านการทำขึ้นมาจากการรันโปรแกรม). ผลลัพธ์จากโปรแกรมจะถือเป็นงานที่มีพื้นฐานจากโปรแกรมหรือไม่ขึ้นอยู่กับว่าโปรแกรมนั้นทำอะไร.

1. คุณสามารถนำโปรแกรม HOSxP ไปใช้งานได้ โดยไม่จำเป็นต้องเสียค่าใช้จ่ายใดๆ  โดยการได้มาซึ่งตัวโปรแกรมสามารถทำได้หลายวิธีได้แก่ การดาวน์โหลดจากอินเตอร์เน็ต (http://hosxp.net) หรือ การติดตั้งจากสื่อบันทึกข้อมูลต่างๆ และในการนำไปใช้นั้นสามารถศึกษาคู่มือการใช้งานซึ่งอยู่ในชุดติดตั้งโปรแกรมได้เอง
2. คุณสามารถทำซ้ำ หรือเผยแพร่โปรแกรม HOSxP ในรูปแบบของตัวติดตั้ง (Installer / Setup Program) ในสื่อบันทึกใดๆ  โดยปราศจากการแก้ไข Source Code ของโปรแกรม HOSxP และการทำซ้ำ หรือเผยแพร่โปรแกรม HOSxP นั้น ห้ามคิดเป็นมูลค่า ยกเว้นมูลค่าของสื่อที่ใช้ในการบันทึกข้อมูล (ห้ามนำไปขายต่อ) 
3. คุณสามารถดัดแปลง Source Code ของโปรแกรม HOSxP และ Compile ใหม่เพื่อเป็นการปรับปรุงให้เหมาะสมกับการใช้งานภายในองค์กรได้ แต่ห้ามนำไปเผยแพร่ต่อโดยใช้ชื่อ HOSxP ยกเว้นได้รับอนุญาตจากเจ้าของลิขสิทธิ์ และการแก้ไขนั้นๆ ต้องส่งกลับมาให้ทางผู้พัฒนาตรวจสอบด้วย และในกรณีที่นำโปรแกรมที่ Compile ใหม่ไปเผยแพร่ต่อ คุณต้องส่งมอบ Source Code ทั้งหมดที่คุณได้ทำการแก้ไขไปด้วย
4. ห้ามนำส่วนหนึ่งส่วนใดของโปรแกรม HOSxP นำไปใช้เชิงการค้า อันประกอบไปด้วย การเสนอขายการรับประกันตัวโปรแกรม HOSxP  การเสนอขายบริการฝึกอบรมการใช้งานโปรแกรม HOSxP  การเสนอขายการติดตั้งโปรแกรม HOSxP และการเสนอขายการปรับปรุงโปรแกรม HOSxP  ยกเว้นได้รับอนุญาตจากเจ้าของลิขสิทธิ์ 
5. คุณไม่จำเป็นต้องยอมรับสัญญานี้ เนื่องจากคุณไม่ได้ลงนาม. แต่อย่างไรก็ตาม ไม่มีอะไรนอกจากนี้ที่อนุญาตให้คุณดัดแปลงหรือเผยแพร่โปรแกรมหรืองานดัดแปลงจากโปรแกรม รวมถึงการนำไปใช้งานเชิงการค้า. การกระทำดังกล่าวต้องห้ามตามกฎหมายถ้าหากคุณไม่ยอมรับสัญญานี้. ดังนั้น โดยการดัดแปลงหรือเผยแพร่โปรแกรม (หรืองานที่มีพื้นฐานจากโปรแกรม) คุณได้แสดงให้เห็นแล้วถึงการยอมรับสัญญานี้ รวมทั้งข้อกำหนดและเงื่อนไขทั้งหมดในการทำซ้ำ เผยแพร่ ดัดแปลงโปรแกรมหรืองานที่มีพื้นฐานจากโปรแกรม หรือนำไปใช้เชิงการค้า เพื่อที่จะกระทำเช่นนั้น.
6. ในแต่ละครั้งที่คุณเผยแพร่โปรแกรม (หรืองานที่มีพื้นฐานจากโปรแกรม) ต่อไป ผู้รับจะได้รับอนุญาตโดยอัตโนมัติจากเจ้าของสิทธิให้สามารถที่จะ นำไปใช้ในหน่วยงานของตนเอง  ทำซ้ำ เผยแพร่ หรือดัดแปลงโปรแกรม ภายใต้ข้อกำหนดและเงื่อนไขของสัญญานี้. คุณไม่สามารถวางข้อจำกัดเพิ่มเติมต่อการใช้สิทธิของผู้รับที่ได้มอบไปตามนี้. คุณไม่ต้องรับผิดชอบภาระในการบังคับการปฏิบัติตามสัญญาของบุคคลอื่น
7. ในกรณีที่มีการควบคุมการเผยแพร่และ/หรือการใช้โปรแกรมในประเทศใดประเทศหนึ่ง ไม่ว่าจะโดยสิทธิบัตรหรือโดยลิขสิทธิ์ในการต่อประสานกับผู้ใช้ เจ้าของลิขสิทธิ์ต้นฉบับซึ่งเป็นผู้ออกโปรแกรมภายใต้สัญญานี้สามารถเพิ่มข้อจำกัดในการเผยแพร่ตามแต่พื้นที่ทางภูมิศาสตร์อย่างชัดแจ้งให้ขีดวงประเทศเหล่านั้นออกไป เพื่อที่ว่าการเผยแพร่จะอนุญาตให้กระทำได้แต่เฉพาะภายในหรือระหว่างประเทศที่ไม่ได้ตัดออกด้วยเหตุดังกล่าว. ในกรณีเช่นนี้ สัญญานี้จะหมายรวมไปถึงข้อจำกัดดังกล่าวเสมือนกับว่าได้เขียนข้อจำกัดนั้นไว้ในเนื้อหาของสัญญา.
8. หากคุณประสงค์จะนำส่วนประกอบของโปรแกรมไปรวมอยู่ในซอฟต์แวร์เสรีโปรแกรมอื่นที่มีเงื่อนไขในการเผยแพร่ที่แตกต่างออกไป คุณจะต้องเขียนขออนุญาตจากผู้สร้างสรรค์เป็นลายลักษณ์อักษร. ทิศทางในการตัดสินใจของเราจะขึ้นอยู่กับเป้าหมายสองประการคือเพื่อดำรงรักษาความเสรีในงานทั้งหมดที่ดัดแปลงจากซอฟต์เวร์เสรีของเรา และในภาพกว้างคือเพื่อส่งเสริมการแบ่งปันและการนำกลับมาใช้ใหม่ของซอฟต์แวร์
   ไม่มีการรับประกัน
9. เนื่องจากโปรแกรม HOSxP ได้รับการอนุญาตให้ใช้ได้โดยไม่คิดมูลค่า เหตุนี้จึงไม่มีการรับประกันใด ๆ ต่อโปรแกรม HOSxP ไปจนถึงขอบเขตเท่าที่กฎหมายที่เกี่ยวข้องจะอำนวย. เจ้าของลิขสิทธิ์และ/หรือบุคคลอื่นส่งมอบโปรแกรม "ตามลักษณะปัจจุบัน" โดยปราศจากการรับประกันในลักษณะใด ๆ ไม่ว่าโดยแจ้งชัดหรือโดยปริยาย รวมถึงแต่ไม่จำกัดเพียงการรับประกันโดยปริยายถึงความเหมาะสมในการวางตลาด หรือความเหมาะสมในวัตถุประสงค์โดยเฉพาะอย่างใดอย่างหนึ่ง ทั้งนี้เว้นแต่จะได้ระบุเอาไว้เป็นอย่างอื่นเป็นลายลักษณ์อักษร. คุณเป็นผู้รับความเสี่ยงทั้งหมดในเรื่องคุณภาพหรือประสิทธิภาพของโปรแกรม. หากปรากฏความจริงว่าโปรแกรมชำรุดบกพร่อง คุณจะเป็นผู้รับภาระต้นทุนในการบำรุงรักษา ซ่อมแซม หรือแก้ไขเท่าที่จำเป็นทั้งหมด.
10. ไม่มีกรณีใดๆ เว้นแต่ที่บังคับโดยกฎหมายที่เกี่ยวข้องหรือที่ตกลงกันไว้เป็นลายลักษณ์อักษร ที่เจ้าของลิขสิทธิ์หรือบุคคลอื่นใดผู้ซึ่งดัดแปลงและ/หรือเผยแพร่โปรแกรมต่อไปตามที่ได้อนุญาตไว้ข้างต้น จะต้องรับชดใช้ความเสียหายทั้งหลายต่อคุณ รวมถึงความเสียหายโดยทั่วไป โดยเฉพาะ โดยบังเอิญ หรือโดยเนื่องมาแต่เหตุ อันเป็นผลมาจากการใช้หรือความไม่สามารถในการใช้โปรแกรม (รวมถึงแต่ไม่จำกัดเพียงการสูญเสียของข้อมูล หรือการที่ข้อมูลถูกทำให้ผิดพลาด หรือความเสียหายอันคุณหรือบุคคลอื่นได้รับ หรือความล้มเหลวของโปรแกรมในการทำงานร่วมกับโปรแกรมอื่น) ถึงแม้ว่าเจ้าของลิขสิทธิ์หรือบุคคลอื่นดังกล่าวข้างต้นจะได้รับการแจ้งเตือนถึงความเป็นไปได้ของความเสียหายเช่นว่าแล้วก็ตาม.

ร่างสัญญาตัวใหม่นี้ยังคงเจตนารมย์เช่นเดิม แต่เพิ่มความชัดเจนในการนำไปใช้เชิงการค้าครับ ผู้ใช้งานปัจจุบันไม่ได้รับผลกระทบใดๆ ทั้งสิ้น  

มิถุนายน 2008  อ.ชัยพรได้โพสต์กระทู้แจ้งสัญญาร่างอนุญาตตัวใหม่ ซึ่งในครั้งนั้นทำให้ได้ความรู้ใหม่เกี่ยวกับศัพท์ทางคอมพิวเตอร์ คือ Open source และ HOSxP Pubic License

..............................................................................................................................................................

คำชี้แจงจาก BMS 
กุมภาพันธ์ 2012
ก่อนหน้านี้มีกระทู้เปิดตัวโลโก้ BMS HOSxP อย่างไม่เป็นทางการ คาดเดากันไปต่างๆนาๆว่าน่าจะเป็น HOSxP V.4 และกระทู้จากพนักงานบริษัท BMS ที่โพสต์ขึ้นแล้วสร้างความสงสัยให้กับบรรดาสมาชิกว่าต้องการสื่อสารอะไร  เพราะตั้งกระทู้ล่อเป้าซึ่งตั้งหัวข้อว่า"รายชื่อโรงพยาบาลที่ขึ้นระบบHOSxPโดยทีมงานอาจารย์ชัยพร " โดยก่อนหน้าที่มีคำว่า "อย่างถูกต้อง" ติดอยู่ด้วยทำให้มีการโพสต์เชิงตัดพ้อน้อยใจว่า แล้วโรงพยาบาลที่ขึ้นเองไม่ถูกต้องหรืออย่างไร บางท่านก็โต้ตอบว่าเป็นการแบ่งฟักแบ่งฝ่าย จนตัวอาจารย์ชัยพรเองต้องโพสต์แจ้งให้ตัดคำว่าอย่างถูกต้องออกไปดีกว่า

กรกฎาคม 2012 : ตัวอย่าง Splash screen version ถัดไป

มิถุนายน 2012
เป็นอีกกระทู้ที่ อ.ชัยพร ต้องออกโรงมาชี้แจงแบบแรงๆ ในเรื่องที่ไม่ค่อยดีเกี่ยวกับหน่วยงานภาครัฐที่มีต่อ BMS ไม่ว่าจะเป็นเรื่องการ "ผูกขาด" " HOSxP ไม่ฟรีจริง"  "โครงสร้างฐานข้อมูลของ HOSxP ไม่เหมือนกันแต่ละโรงพยาบาล และ "การคิดค่าพัฒนาส่งออกข้อมูล 43 แฟ้ม
(อ่านเพิ่มเติม http://hosxp.net/index.php?option=com_smf&Itemid=28&topic=26451.0 )

"มาถึงตรงนี้ผมก็เลยต้องมาทบทวนตัวเองว่าตกลงแล้วเราควรจะคิดค่าพัฒนาระบบส่งข้อมูล 43 แฟ้มกับจังหวัดนำร่องหรือเปล่า หรือเราจะทำโปรแกรมส่งออกฟรีแล้วให้เอาไปใช้แบบตัวใครตัวมันตามที่ส่วนกลางต้องการดี  ซึ่งถ้าเป็นแบบหลังนี่พอทำออกไปแล้ว สุดท้ายเราก็โดนตำหนิว่าทำไมไม่รู้จักดูแลลูกค้าให้ดี (ผมไม่ทราบว่าจะดูแลหน่วยบริการที่ไม่ได้ลูกค้าของ BMS ได้อย่างไรครับ)"   อ.ชัยพร 

..............................................................................................................................................................

BMS-HOSxP  ความสำเร็จของ HOSxP คือ BMS

"ในช่วงเวลาที่ผ่านมานั้นผมพยายามพัฒนาที่จะให้ HOSxP เป็น Software สำหรับทุกๆคน (ใน รพ.) ครับ และผมก็ดีใจที่หลายๆ คนชอบ HOSxP แต่พอมี BMS มาอยู่ข้างหน้า หลายๆ คนกลับคิดว่ามันจะทำให้ HOSxP เปลี่ยนไป หรือจะทำให้ HOSxP กลายเป็นเหมือนบริษัทพัฒนา HIS อื่นๆ  จริงๆ แล้วที่หลายๆ คนไม่ทราบก็คือ BMS อยู่เบื้องหลัง HOSxP มานานแล้วครับ ความสำเร็จของ HOSxP ก็คือความสำเร็จของ BMS   และโดยความจริงแล้ว BMS ไม่ใช่ผู้ร้าย แต่เป็นทีมงานดีๆที่จะคอยมาช่วย Support HOSxP  ในอนาคตครับ

ตอนนี้ HOSxP ได้เดินทางมาถึงจุดที่หลายๆ คนอยากให้เราเดินมาถึงแล้ว เราได้เดินทางมาโดยที่ยังยึดมั่นคำสัญญาเดิมเอาไว้โดยไม่เปลี่ยนแปลง แล้วตอนนี้เราจะทำยังไงต่อไปดีล่ะครับ เรื่องนี้ผมคิดเอาไว้ตั้งแต่ตอนก่อตั้ง BMS ขึ้นมาแล้วครับ ว่าสักวันต้องถึงวันนี้  วันที่ไม่มีใครอยากใช้ HOSxP เพิ่มขึ้นอีกแล้ว เพราะส่วนใหญ่ก็ใช้ไปกันเกือบหมดแล้ว ตอนนั้นผมคิดคำถามเอาไว้ถามตัวเองหลายคำถามเช่น  ผมจะดูแลโรงพยาบาลหลายร้อยโรงพยาบาลที่ใช้ HOSxP ได้อย่างไร หรือ ผมจะมีแรงพัฒนา HOSxP ให้ไปต่อได้ขนาดไหนในขณะที่ผมก็แก่ขึ้นทุกวัน  และผมก็เป็นคนหนึ่งล่ะที่อยากให้ HOSxP มีการพัฒนาไปเรื่อยๆ พอมี BMS คำถามบางอย่างผมก็หาคำตอบได้ แต่บางอย่างผมก็ต้องมารอลุ้นเหมือนกันครับ

หลายๆ คนสงสัยว่าทำไมถึงต้องมี BMS มีแค่ อ.ชัยพร คนเดียวก็พอแล้ว  ผมก็อยากจะบอกว่า ถ้าเป็นแบบนั้นผมคงจะนอนอยู่บ้านเฉยๆ ไปหลายปีแล้ว เพราะงานนี้มันเหนื่อยมาก มันเป็นอะไรที่ทำคนเดียวไม่ได้จริงๆ ครับ ผมไม่รู้ว่าความคิดที่ว่า BMS = Commercial , HOSxP = Free นั้นหลายๆ คนคิดแบบนั้นไปได้อย่างไร  มีบางที่ครั้งผมรู้สึกแย่มากๆ ที่ได้ยินคนพูดถึงในงานประชุมว่างานนี้เป็นของ BMS นะ ไม่ใช่ HOSxP   ตอนนี้ HOSxP กลายเป็น BMS-HOSxP ได้หลายปีแล้ว มีอะไรที่เปลี่ยนไปหรือเปล่าครับ ก็ไม่เลย เรายังยึดคำสัญญาและอุดมการณ์เดิม เราไม่มีทางเดินมาถึงตรงนี้ได้ถ้าไม่มี BMS ผมอยากให้มองแบบนี้ครับ

BMS+HOSxP = (อ.ชัยพร และทีมงาน)+(HOSxP)+(เพื่อทุกคน)" อ.ชัยพร

หลังจากที่มีการภาพที่มีข้อความ BMS-HOSxP  สำหรับคนที่คุ้นเคยกับ HOSxP มาตั้งแต่แรกอาจรู้สึกหวั่นไหวและมีคำถามในใจว่าจะมีอะไรเปลี่ยนแปลงไปหรือเปล่า แต่อาจารยชัยพรได้อธิบายให้สมาชิกเข้าใจว่าแท้ที่จริงแล้ว BMS คือ ผู้อยู่เบื้องหลังความสำเร็จของ HOSxP  ซึ่งที่จริงแล้ว BMS-HOSxPมีการใช้คำนี้มาหลายปีแล้ว โดยที่อาจารย์ชัยและทีมงานก็ยังคงยึดมั่นคำสัญญาและอุดมการณ์เหมือนเดิม  

วันเวลาแปรผันเปลี่ยน หมุนเวียนเปลี่ยนไปทุกวัน..
BMS-HOSxP ก็เช่นเดียวกัน เมื่อเดินทางมาถึงจุดสำคัญและจำเป็นต้องเปลี่ยนแปลง..

อ่านต่อ ตอนที่ 2